افت منابع آب زیرزمینی و تأثیر آن بر ساختار کالبدی نواحی روستایی (موردمطالعه: سکونتگاه‌های روستایی شهرستان لردگان

نیاز روز‌افزون انسان به‌ آب از یک‌‌سو و کمبود آن از سوی دیگر، باعث افزایش بهره‌برداری از این منبع حیاتی شده است. امروزه، به دلیل بهره‌برداری بیشتر از منابع آب ‌زیرزمینی و افت سطح ایستابی این ذخایر به سمت لایه‌های عمیق‌تر، مشکلات متعددی سکونتگاه‌های روستایی را تهدید می‌نماید. مسئله اساسی این است که به دنبال افزایش جمعیت و رشد تقاضا برای رفع نیازهای جوامع روستایی، بهره‌برداری بی‌رویه و فشار بر این ذخایر حیاتی مضاعف گردید. هدف اصلی پژوهش، ریشه‌یابی علل افت منابع آب ‌زیرزمینی و تأثیر آن بر ساختار کالبدی نواحی روستایی است. برای گردآوری اطلاعات تحقیق (که به‌لحاظ هدف، کاربردی است) از مطالعات اسنادی و میدانی بهره‌گیری شد. جامعه آماری پژوهش 89831 نفر از جمعیت ‌روستایی شهرستان لردگان است که 115 نمونه‌‌ آن به کمک نرم‌افزار G-Power، به‌طور هدفمند انتخاب گردید. داده‌های پژوهش با روش‌های توصیفی-تحلیلی و علی-تطبیقی و نیز به یاری نرم‌افزارهای SPSS و GIS تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد طی دوره 1340-1395، افزایش شمار بهره‌برداران زراعی، گسترش سطح زیرکشت آبی و حفر چاه‌های عمیق، با افزایش بهره‌برداری بی‌رویه و افت سطح آب زیرزمینی در قلمروی پژوهش، رابطه دارد. همچنین می‌توان گفت خرد شدن قطعات زراعی، اعطای مجوز حفر و کف‌شکنی چاه‌ها و رواج محصولات زراعی آبخواه در ‌تعامل با افزایش جمعیت، مهم‌ترین عوامل برداشت مضاعف و افت تراز آب‌های زیرزمینی تا مرز 22- متر در دشت‌ها به شمار می‌آید که پیامدهای آن به شکل از ‌بین‌ رفتن تالاب‌ها و مراتع، نشست زمین به میزان 85 سانتی‌متر، ایجاد شکاف عمیق در مساکن و مزارع، دگرگونی سیمای دشت‌ها و سرانجام ناپایداری سکونتگاه‌های روستایی ظاهر شده است.